Канцэпцыя "Нулявога траўматызму" (Vision Zero) - гэта якасна новы падыход да арганізацыі сістэмы аховы працы на прадпрыемстве для прадухілення траўм і прафесійных захворванняў.
Фундамент канцэпцыі – сем "залатых правілаў", якія змяшчаюць базавыя прынцыпы аховы працы і бяспекі на працоўным месцы. Правілы выразна сфармуляваны і кожнае прадпрыемства можа з улікам сваёй спецыфікі выкарыстоўваць іх для таго, каб звесці траўматызм да нуля.
Менавіта прафілактыка выходзіць на першы план у рамках "нулявога траўматызму" - лепш прадухіляць траўмы і хваробы, чым змагацца з іх наступствамі.
Правіла № 1 "Стаць лідэрам - паказаць прыхільнасць прынцыпам" (далей - Правіла № 1).
У адпаведнасці з артыкулам 17 Закона Рэспублікі Беларусь "Аб ахове працы" наймальнік нясе абавязкі па забеспячэнні аховы працы работнікаў, у тым ліку па:
- забеспячэнню на кожным працоўным месцы ўмоў працы, якія адпавядаюць патрабаванням па ахове працы;
- прыняццю лакальных прававых актаў, якія змяшчаюць патрабаванні па ахове працы;
- прапагандзе і ўкараненне перадавога вопыту бяспечных метадаў і прыёмаў працы, і супрацоўніцтву з работнікамі, іх паўнамоцнымі прадстаўнікамі ў галіне аховы працы.
Рэалізацыя Правіла № 1 дасягаецца шляхам:
- асабістага ўдзелу наймальніка ў правядзенні Дзён аховы працы;
- уключэння пытанняў стану ўмоў і аховы працы ў парадак дня нарад, якія праводзяцца з кіраўніком арганізацыі з заслухоўваннем кіраўнікоў структурных падраздзяленняў аб стане аховы працы ў структурных падраздзяленнях арганізацыі.
Правіла № 2 "Выяўляць пагрозы - кантраляваць рызыкі" (далей - Правіла № 2).
У адпаведнасці з артыкулам 17 Закона Рэспублікі Беларусь "Аб ахове працы" наймальнік нясе абавязкі па:
- ажыццяўленню кантролю за выкананнем заканадаўства аб ахове працы работнікамі;
- ажыццяўленне кантролю за ўзроўнямі і канцэнтрацыямі шкодных вытворчых фактараў.
Рэалізацыя Правіла № 2 дасягаецца шляхам:
- стварэння службы аховы працы, увядзення ў штат пасады спецыяліста па ахове працы або ўскладання адпаведных абавязкаў па ахове працы на ўпаўнаважаную службовую асобу або прыцягнення юрыдычнай асобы (індывідуальнага прадпрымальніка), акрэдытаванай на аказанне паслуг у галіне аховы працы;
- прызначэнні службовых асоб, адказных за арганізацыю аховы працы і ажыццяўленне кантролю за выкананнем работнікамі патрабаванняў па ахове працы ў арганізацыі і структурных падраздзяленнях, а таксама пры выкананні асобных відаў работ;
- правядзення атэстацыі працоўных месцаў па ўмовах працы; перыядычных (на працягу працоўнай дзейнасці) абавязковых медыцынскіх аглядаў працуючых, занятых на работах, дзе ў адпаведнасці з заканадаўствам ёсць неабходнасць у прафесійным адборы, а таксама пазачарговых медыцынскіх аглядаў працуючых пры пагаршэнні стану іх здароўя, аглядаў;
- арганізацыі расследавання няшчасных выпадкаў на вытворчасці;
- ажыццяўленне кантролю за выкананнем работнікамі патрабаванняў па ахове працы.
Правіла № 3 "Вызначаць мэты - распрацоўваць праграмы" (далей - Правіла № 3).
У адпаведнасці з артыкулам 17 Закона Рэспублікі Беларусь "Аб ахове працы" наймальнік нясе абавязкі па:
- забеспячэнню бяспекі пры эксплуатацыі тэрыторыі, будынкаў (памяшканняў), збудаванняў, абсталявання, вядзення тэхналагічных працэсаў і прымянення ў вытворчасці матэрыялаў, хімічных рэчываў, а таксама кантролю за выкарыстаннем і правільным прымяненнем сродкаў індывідуальнай абароны і сродкаў калектыўнай абароны;
- прымяненню мер па прадухіленні аварыйных сітуацый, захаванні жыцця і здароўя працуючых пры ўзнікненні такіх сітуацый, аказанні пацярпелым пры няшчасных выпадках на вытворчасці неабходнай дапамогі, іх дастаўцы ў арганізацыю аховы здароўя.
Рэалізацыя Правіла № 3 дасягаецца шляхам:
- распрацоўкі планаў мерапрыемстваў па ахове працы; па паляпшэнні ўмоў працы на працоўных месцах са шкоднымі і (або) небяспечнымі ўмовамі працы;
- вылучэння ў неабходных аб'ёмах фінансавых сродкаў, абсталявання і матэрыялаў для ажыццяўлення мерапрыемстваў па паляпшэнні ўмоў і аховы працы, прадугледжаных калектыўным дагаворам, пагадненнямі, планамі мерапрыемстваў па ахове працы, па паляпшэнні ўмоў працы на працоўных месцах са шкоднымі і (або) небяспечнымі ўмовамі працы.
Правіла № 4 "Стварыць сістэму бяспекі і гігіены працы — дасягнуць высокага ўзроўню арганізацыі" (далей — Правіла № 4).
У адпаведнасці з артыкулам 17 Закона Рэспублікі Беларусь "Аб ахове працы" наймальнік нясе абавязак па распрацоўцы, укараненні і падтрыманні функцыянавання сістэмы кіравання аховай працы, якая забяспечвае ідэнтыфікацыю небяспек, ацэнку прафесійных рызык, вызначэнне мер кіравання прафесійнымі рызыкамі і аналіз іх рэзультатыўнасці, распрацоўцы і рэалізацыі мерапрыемстваў па паляпшэнні ўмоў і аховы працы.
Рэалізацыя Правіла № 4 дасягаецца шляхам:
- укаранення сістэм кіравання аховай працы;
- забеспячэння наяўнасці нарматыўных прававых актаў, у тым ліку тэхнічных нарматыўных прававых актаў па пытаннях умоў і аховы працы, сфера дзеяння якіх распаўсюджваецца на арганізацыю, і лакальных прававых актаў па пытаннях умоў і аховы працы;
- выкананне патрабаванняў (прадпісанняў) кантралюючых (наглядных органаў) ва ўстаноўленыя тэрміны;
- сістэматычнага інфармавання работнікаў аб стане ўмоў і аховы працы на працоўных месцах, існуючай рызыцы пашкоджання здароўя.
Правіла № 5 "Забяспечваць бяспеку і гігіену на працоўных месцах пры працы са станкамі і абсталяваннем" (далей — Правіла № 5).
У адпаведнасці з артыкулам 17 Закона Рэспублікі Беларусь "Аб ахове працы" наймальнік нясе абавязак па:
- забеспячэнню на кожным працоўным месцы ўмоў працы, якія адпавядаюць патрабаванням па ахове працы;
- забеспячэнню рэжыму працы і адпачынку работнікаў, устаноўленага заканадаўствам, калектыўным дагаворам, пагадненнем, працоўным дагаворам;
- прыняццю лакальных прававых актаў па пытаннях умоў і аховы працы;
- забеспячэнню правядзення атэстацыі працоўных месцаў па ўмовах працы;
- арганізацыі ў адпаведнасці з устаноўленымі нормамі санітарна-бытавога забеспячэння медыцынскага абслугоўвання работнікаў.
Рэалізацыя Правіла № 5 дасягаецца шляхам:
- забеспячэння работнікаў спецыяльным адзеннем і спецыяльным абуткам і іншымі сродкамі індывідуальнай абароны;
- забеспячэння работнікаў змываючымі і абясшкоджваючымі сродкамі;
- правядзення выпрабаванняў і праверак спраўнасці сродкаў індывідуальнай абароны;
- нанясення на вытворчае абсталяванне, органы кіравання і кантролю, элементы канструкцый, камунікацый і на іншыя аб'екты сігнальных колераў і знакаў бяспекі;
- механізацыі і аўтаматызацыі тэхналагічных працэсаў;
- забеспячэння бяспекі пры эксплуатацыі тэрыторыі, капітальных пабудоў (будынкаў, збудаванняў), ізаляваных памяшканняў, абсталявання, вядзенні тэхналагічных працэсаў і прымяненні ў вытворчасці матэрыялаў, хімічных рэчываў.
Правіла № 6 "Павышаць кваліфікацыю - развіваць прафесійныя навыкі" (далей - Правіла № 6).
У адпаведнасці з артыкулам 17 Закона Рэспублікі Беларусь "Аб ахове працы" наймальнік нясе абавязак па ажыццяўленні навучання, стажыроўкі, інструктажу і праверкі ведаў працаўнікоў па пытаннях аховы працы.
Артыкулам 25 Закона Рэспублікі Беларусь "Аб ахове працы" ўстаноўлена, што дзяржава забяспечвае падрыхтоўку спецыялістаў па ахове працы ва ўстановах адукацыі. Навучанне па пытаннях аховы працы праводзіцца пры падрыхтоўцы, перападрыхтоўцы, павышэнні кваліфікацыі, на навучальных курсах. Наймальнік аказвае садзейнічанне ў навучанні па пытаннях аховы працы грамадскіх інспектараў па ахове працы прафсаюзаў, упаўнаважаных асоб па ахове працы работнікаў арганізацыі.
Рэалізацыя Правіла № 6 дасягаецца шляхам:
- правядзення інструктажаў па пытаннях аховы працы (уступнага, першаснага інструктажаў на працоўным месцы, паўторнага, пазапланавага, мэтавага);
- навучання па пытаннях аховы працы працуючых пры падрыхтоўцы, перападрыхтоўцы, павышэнні кваліфікацыі, на курсах дадатковай адукацыі дарослых.
Правіла № 7 "Інвеставаць у кадры — матываваць з дапамогай удзелу" (далей — Правіла № 7).
У адпаведнасці з артыкулам 11 Закона Рэспублікі Беларусь "Аб ахове працы" работнік мае права на асабісты ўдзел або ўдзел праз свайго прадстаўніка ў разглядзе пытанняў, звязаных з забеспячэннем бяспечных умоў працы, правядзенні органамі, упаўнаважанымі на ажыццяўленне кантролю (нагляду), ва ўстаноўленым парадку праверак выканання заканадаўства аб ахове працы на яго працоўным месцы, расследаванні няшчаснага выпадку на вытворчасці і (або) яго прафесійнага захворвання, што адбыўся з ім.
У адпаведнасці з артыкулам 19 Закона Рэспублікі Беларусь "Аб ахове працы" працуючы абавязаны:
- выконваць патрабаванні па ахове працы, а таксама правілы паводзін на тэрыторыі арганізацыі, у вытворчых, дапаможных і бытавых памяшканнях;
- клапаціцца аб асабістай бяспецы і асабістым здароўі, а таксама аб бяспецы навакольных у працэсе выканання работ або падчас знаходжання на тэрыторыі арганізацыі;
- аказваць садзейнічанне і супрацоўнічаць з наймальнікам у справе забеспячэння здаровых і бяспечных умоў працы, неадкладна паведамляць свайму непасрэднаму кіраўніку або іншай упаўнаважанай службовай асобе наймальніка аб няспраўнасці абсталявання, інструмента, прыстасаванняў, транспартных сродкаў, сродкаў абароны, аб пагаршэнні стану свайго здароўя.
Рэалізацыя правіла № 7 дасягаецца шляхам:
- правядзення аглядаў-конкурсаў на лепшую арганізацыю работы па ахове працы сярод структурных падраздзяленняў, іншых аглядаў-конкурсаў, накіраваных на прапаганду бяспечных умоў працы;
- маральнага і матэрыяльнага заахвочвання работнікаў за забеспячэнне аховы працы.
